Panunuring Pampanitikan (Pagsusuri sa isang maikling kwento)

Para Sa Isa’t Isa

ni: Pelagio  S. Cruz

sinuri ni: Ryan Veras Balolot

1.      Ang Realismong Pananaw/Teorya

(“Sa disco house, hindi lumalabas na kapreskuhan sa mga babae ang unang lumapit sa lalaki. Makipagkilala, Makipag-usap. At kung maaari’y I-table. Magsisimula iyon sa padai-daingkil. Pahawak-hawak sa braso. Hanggang sa kung magising ang lalaki’y sumampay ang kamay nito sa balikat ng babae, umumpog ang pisngi hanggang sa ihinang ng maiinit na halik ang kanilang mga labi.” - pahina 1)

(“Ang kainaman ng mga babae sa beer house, walang inhibisyon. Kung ano ang maramdaman, isinasagawa ng hindi nakikimi. Kung ano ang gustong sabihin, sinasabi ng walang inhibisyon Deretsahan, ika ng matatanda.” - pahina 3)

Maraming bahagi ng kwento ang nagpapakita ng tunay na mukha ng buhay. Inilalarawan dito ang ilan sa katotohanan ng buhay gaya ng mga babaeng nagbebenta ng aliw dahil sa labis na kahirapan dinaranas. Tinataglay nila ang mga paniniwalang naaayon sa panahon. Nawala na ang dating Maria Clarang gawi. Napalitan ito ng mga babaeng walang inhibisyon kung magpahayag ng damdamin. Karaniwan sa kanila na napapasok sa ganitong uri ng trabaho ay nakaranas ng labis na kagipitan o inabuso na naging sanhi ng kawalang pag-asa. Sa ating kasalukuyang panahon tunay itong nangyari maging saang lupalop man ng ating daigdig.

2.      Ang Romantisismong Pananaw/Teorya

(“Hindi sinasadya, nagkaroon ako ng interes sa lalaki. Sino ito? May-asawa? Hiwalay o binate? Makisig siyang lalaki. Ang tipo ng kanyang pagkalalaki ay hindi pag-uulik-ulikan ng sinumang babae para ito ay hangaan at kung sakali’t mag-aalay ng pag-ibig, ay hindi mabigat na ito’y tanggapin sa puso.” - pahina 1)

(“Bakit ako’y nakakandong sa kanya. Damang-dama ko ang pag-uumigting ng kanyang pagkalalaki na nagiging dahilan para mag-init din ang aking katawan. Kusa, siniil ko ang labi ng lalaki. Darang na darang ako. Ngayon ko lamang nadama ito kahit na nga sino pang lalaki, sa dinami-rami ng nakadaop-labi ko sa beer house.. Ke-barya, ke-buo - gaya ng code naming kung mahirap o mayaman ang lalaki. Kahit na nga pogi pa. Lalo na nga kung suwangit - para kaming patay. Nakaka-antok. Kung minsa’y nakakatulugan. Pero sa lalaking ito, gising ang aking malay, ang aking ulirat. May score saan man humipo ang malalaking kamay. Palagay ko ba’y malapit na rin akong magwala!” - pahina 3)

(“Hindi ako magkakaila sa iyo, Mahal kita”. Kaya bago tayo dumating dumating sa pinal na hakbang e kelangan makilala mo ‘kong lubos.” - pahina 3)

“Yamang naghahantaran tayo ng baraha… ako naman ang mag-o-open card. Hindi ako alas… karaniwang barha lang ako. Sa katunayan, dyan lang sa tapat ako nagtatrabaho… dyan sa supermarket. Matagal na ‘ko r’yan. Pero mula ng Makita kitang nagtatrabaho ka sa diskuhan e kum’bat kabud akong nagkagiyang na pumunta rito kung sabado ng gabi. Wala akong maapuhap na dahilan kundi ang makita nang malapitan ang kaanyuan mong napakaganda sa malayo. At natiyak kong  ikaw nga ang babaeng hinahanap ko na maaaring makagamot sa malubhang karamdaman ng aking puso.” - pahina 3)

Hahangaan ang pag-ibig ni Maria Cristina de Jesus kay Jesus Sta. Maria. Dahil sa kanyang labis na interes rito ay hindi niya inalintana na siya’y babae, siya ang pa mismo ang unang gumawa ng mga hakbang upang matiyak ang kanyang damdamin para sa minamahal. Hindi niya pinansin ang pagiging simple ni Jess, na kahit barya lang ang kinikita nito ay hindi magbabago ang kanyang nakalaang pag-ibig para rito. Kay Jess niya naramdam ang kapanatagan, kaligayahan at wagas na pag-ibig na handang magbigay at magpursige. Ganoon din sa kanya si Jess, kahit na inuunahan siya ng kanyang mahinang-loob dahil inakala niyang hindi siya karapatdapat para kay Marie ay nanatili pa rin sa kanyang puso ang paniniwalang, ito ang babaeng gagamot sa kanyang pusong sugatan dahil sa mapait niyang kahapon. Hanggang sa huli ay sila parin ang nagkatuluyan sapagkat sila’y  nakalaan ng Diyos, para sa isa’t isa.

3.      Ang Feminismong Pananaw/Teorya

(“ Matagal ko nang gustong lapitan ang lalaki. Subalit lagi akong nawawalan ng pagkakataong gawin iyon sapagkat kaagad akong itine-table uli oras na ako’y mabakante ng kung ilan pang nag-aabang sa akin gabi-gabi. Sabi ng mga kasamahan ko’y napalakas ko raw ang disco house mula nang ako’y dumating. Dahil doon, ako ang kahuli-hulihang naka-table. Kaya, oras na bumitiw ang ka-table ko ay magsasara na ang disco house. Wala na ang lalaki. Matagal nang nakaalis.” - pahina 1)

(Nagkaroon ako ng ilang katiyakan sa aking mga tanong nang magkaroon ako ng maluwag na pagkakataong makausap ang lalaki… “Pwedeng makitagay sa…yo?” maingat ako. Pati tunog ng boses. Pati ekspresyun ng mukha. Kailangang makumbinsi ito sa unang pagkakataon. Unti-unti akong lumapit hanggang sa abot-kamay.

Isinenyas nito ang isang kamay para ako’y paupuin sa mataas na taboreteng bilog, isahan at medyo mataas sa karaniwang silya. “Kung makakaya mong maupo dito,” sabi. “Soft drink o beer?”

Ngumiti ako. Itinutok ko ang aking mga mata. Natitiyak kong maganda ang saboy ng ningning ng aking pagkakatitig. Marahil, totoo ang ewan ko ba kung parabola--ang mata raw ay durungawan ng kaluluwa. Marahil, nakapamintana sa aking mga mata ang kaligayahan na nagmula sa aking puso. “Kahit wala,” sabi ko. “Kasi alinman sa dal’wa e mahal. Baka ‘ala sa badyet mo…”

Tumawa ang lalaki. “Kung pang-isang bote e meron naman. Mas mabuti siguro kung beer.”

Natawa ako, “Kahit ‘ala… p’wede. Pero kung gusto mo at hindi ka magagalit… ako na’ng taya mula ngayon, at… sky is the limit!” May tunog na katapatan kaysa kayabangang sabi ko. kinawayan ko ang isa sa mga waiter. “Dal’an mo kami rito ng apat na beer!” - pahina 1-2)

(“Alam mo bang sa mga lalaki ang babae’y isang pangangailangan… mahigpit na pangangailangan,” kinuha ng lalaki ang baso ng beer at halos iniisang lagok. Unti-unting lumuwang ang pagkayakap sa akin ng lalaki. “Kailangan kita, alam mo. Pero alam kong hindi kita kayang bilhin. Barya lang ako. Natitiyak kong…mamahalin ka! Hindi barya kundi buo ang dapat ipambili.”

“Hindi ka makabibili kung bibili ka. Kasi, hindi ipinagbibili. Ibibigay ko lamang…hindi bibilhin. Sa kondisyong gusto ko kung sinuman siya. ‘Tsaka… sa maniwala ka’t sa hindi, ‘ala pang nabibili sa’kin dito sa disco house na’to, dahil…hindi ko naman tangkang maglubalob sa putik. Danga’t ‘ala akong mapasukang hanapbuhay, kaya, dito ‘ko nasampid. At natiyak ko… hindi lahat ng narito ay nalulubalob. Hanggang halik at hipo lang. Na nakukuha naman sa paligo.” - pahina 3)

(“Ak’e biktima ng rape. Inihabla naming ang lumapastangan sa’kin. Ngunit isang mabisang paraan ang isinagawa ng inihabla naming pangkat na nagsigahasa sa akin. Pinagbantaang patayin nila ang ama’t ina at dalawa pang kapatid kong nakababata sa akin. Tinutotoo nila ang banta. Sabay na naburol ang aking ama’t ina. At nang hindi pa rin naming iwini-withdraw ang kaso e sabay ring pinatay ang dalawa kong kapatid na babae matapos gahasain. Sa nangyari, ang pagmamatigas ko ay biglang lumambot. At isang hatinggabing walang sukat mag-aakala ay patalilis akong umalis. Dito sa Salangan ako nakarating - pitumpu’t limang kilometro ang layo sa Maynila.” - pahina 3)

(“nagka-asawa ‘ko ng isang…tomboy!” Nagbuntunghininga ang lalaki. “Sa unang gabi pa lamang ng aming kasal ay dumanas na ako ng isang pagtitimping hindi lahat ng lalaki’y kaya. Nakapagtataka naming talaga na ang isang babaeng tulad ni Lucia ko… mayaman sa dibdib, maliit ang beywang, malapad ang balakang, mahubog na mga hita’t binti, lahat-lahat nan g kaangkinan.. na nakita ko nang ‘alang saplot, ay isa palang lalaki sa puso, sa isip, sa tapang!” Sinaid ng lalaki ang laman ng baso bago muling nagpatuloy. Hindi umano siya hiniwalayan kundi siya ang humiwalay…” - pahina 4)

(…Hinagkan ako ng lalaki. Matapos kong gantihan iyon ng isang mariing halik ay mabilis akong tumindig. Nagpunta ako sa kahera ng diskuhan.binayaran kong lahat-pati ang una niyang nainom saka ako nagbalik. “Tara na!” yaya ko. “Ala na palang natitirang tao rito kundi tayo na lamang dal’wa. Tara na!” Ulik-ulik ang lalaki, ngunit tumindig.

“D’yan lang ako nagtitira… sa ikalawang palapag ng gusali. Sa motel kita dadal’in…”

“Hindi! Sayang ang pera. Hindi ba barya ka lang?” at ak’e naghagikgik.”Ipunin na lang natin ang barya mo at barya ko para tayo makabuo. Sa maniwala ka’t sa hindi, kahit tay’e pareho lang barya… makabubuo tayo at tayo’y magtatagumpay, maniwala ka!” - pahina 4)  

 

Sa kwentong ito mababasa natin ang mapapait na sinapit ni Marie bago siya napadpad sa Beer House. Ang kanyang pagkababae ay sinamantala ng pangkat ng  kalalakihan. Dito ipinakita ang kawalan ng hustisya sa kanyang sinapit sa buhay, parehong pinaslang ang kanyang ama’t ina at mga kapatid dahil sa pagsulong ng kanyang karapatan bilang babae, hanggang isinuko niya ang kanyang ipinaglalaban at tinakasan ang mapapait na pangyayari sa buhay nito. Ngunit sa pagsapit niya sa Beer House na iyon ay  nagpakita siya ng di pangkaraniwang katangian ng isang babae, mas nahihigitan pa niya ang katangian ng mga kalalakihan. Kaya niyang magsikap at tumayo mula sa pagkakadapa. Kaya niyang manindigan na hindi tuluyang mabaon sa isang pangit na hanapbuhay. Gaya din ng nabanggit  ni Jess, na ang isang babae ay mahigpit na pangangailangan kung gayon para na rin nitong inamin na  siya’y mistulang patay kung walang babae. Masisilayan sa kwentong ito ang katapangan at paninindigan ng isang babae. Na kahit dumanas ng mapapait na karanasan ay  patuloy parin sa buhay. Kung ating iisipin si Marie ang gumawa ng mga hakbang upang magkalapit sila ng kanyang minamahal na si Jess. Isang patunay na lamang ng mga makabagong kababaihan sa kasalukuyan na handang pantayan ang kakayahan ng isang lalaki.